Dúkrista – expressjónismi

Nemendur æfa sig í að skissaUppkast að listaverki. More og beita litum til að fá fram áhrif í mynd. Þau velja sér eina skissu og vinna út frá henni dúkristu.

Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreinar

Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:

• útskýrt og sýnt vinnuferli sem felur í sér þróun frá hugmynd til afurðar,
• hagnýtt leikni og þekkingu sem hann hefur öðlast til að takast á við fjölbreytt viðfangsefni,
• haft sjálfbærni að leiðarljósi í vinnu sinni,
• gert grein fyrir helstu hugtökum sem tengjast viðfangsefni hans,
• sýnt ábyrga og örugga umgengni við vinnu og frágang á vinnusvæði,
• lagt mat á eigin verk og sýnt skilning á vönduðum vinnubrögðum.

Hæfniviðmið fyrir sjónlistir

Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:

• notað mismunandi efni, verkfæri og miðla á skipulagðan hátt í eigin sköpun,
• nýtt sér grunnþætti myndlistar í eigin sköpun,
• tjáð skoðanir eða tilfinningar í eigin sköpun með tengingu við eigin reynslu,
• unnið hugmynd frá skissu að lokaverki bæði fyrir tví- og þrívíð verk,
• byggt eigin listsköpun á hugmyndavinnu tengdri ímyndun, rannsóknum og reynslu,
• beitt hugtökum og heitum sem tengjast aðferðum verkefna hverju sinni,
• fjallað um eigin verk og verk annarra í virku samtali við aðra nemendur,
• gert grein fyrir og fjallað um ýmsar stefnur myndlistar með því að bera saman stíla og tímabil tiltekinna verka og sett þau í það menningarlega samhengi sem þau voru sköpuð,
• greint og fjallað um áhrif myndmáls í umhverfinu og samfélaginu.

Hæfniviðmið fyrir íslensku

Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:

Lestur og bókmenntir

• greint og fjallað um aðalatriðiAðalatriði og smáatriði vísar í myndefnið og hvernig það er unnið. Aðalatriði er það sem augað nemur fyrst. Smáatriði eru mjög mikilvæg þegar heildin er skoðuð. Þau geta t.d. falist í nákvæmri litanotkun, teikningu, áferð eða endurtekningu. More í texta og helstu efnisorð og notað mismunandi aðferðir við lestur og skilning á texta,
• lesið sér til ánægju og fróðleiks og gert öðrum grein fyrir þeim áhrifum sem texti hefur á hann,
• lesið gamlar og nýjar bókmenntir, þar á meðal þjóðsögur, ljóð og bókmenntir ætlaðar börnum og unglingum.
• beitt nokkrum hugtökum til að fjalla um formLögun sýnilegra forma geta bæði verið geometrísk eða lífræn. Form geta bæði verið huglæg og sýnileg. Huglæg form birtast ekki á myndfletinum heldur eru þau formin sem við sjáum fyrir okkur sem form, þegar augun mynda línur á milli mismunandi eininga á myndfletinum. Form hafa ólíka liti og ólíka áferð. More og innihald ljóða, svo sem ríma, ljóðstafi, hrynjandiHrynjandi er eins og taktur sem vísar í hvers kyns reglubundna endurtekningu. Hrynjandi er notuð til að vekja upp áhuga og samloðun. Hrynjandi og hreyfing eru nátengd hugtök. More, líkingar og boðskap,

Sýnið nemendum mynddæmi (bæði grafísk og máluð) eftir listamenn eins og Edvard Munch, Käthe Kollwitz, Karl Schmidt-Rottluff og fleiri. Ræðið um expressjónisma. Hvað einkennir þær myndir? Hvernig er myndbyggingÖll listaverk eru með eina ríkjandi myndbyggingu. Þegar myndbygging er rædd er vísað í alla uppbyggingu myndverksins með því að fjalla t.d. um liti, fleti, línur, stefnu, hreyfingu, dýpt, rými, forgrunn, bakgrunn, miðrými. More, línur og áferðÚtlit yfirborðs. Áferð er fjölbreytt, hún getur verið gróf, slétt, loðin, hrjúf o.s.frv. Hægt er að tala um áferð á þrívíðum hlut eins og stein, hraunmola og trékassa. Þá er vísað í snertingu. En það er líka hægt að tala um áferð teikningar og málverks. Þá er vísað í það sem augað sér. (e. texture) More notuð til að undirstrika tilfinningar? Hvaða tilfinningar vakna þegar þið skoðið þessar myndir? Hvað gæti hafa vakað fyrir listamönnunum með verkunum? Einnig er rætt um grafísku verkin út frá því hvernig þau eru gerð.

Hvað er expressjónismiListastefnan Expressjónismi varð til í lok nítjándu aldar. Á ensku og fleiri málum þýðir sögnin „express“ bæða að tjá og sýna svipbrigði og það er einmitt það sem expressjónistarnir vildu gera. Þeir vildu tjá tilfinningar sínar, líðan og reynslu. Til þess notuðu expressjónistar oft sterka liti og gróf pensilför. Litirnir í myndunum þurftu ekki að vera eins og í raunveruleikanum. Þeir máluðu himininn rauðan, hafið gult og blá andlit ef það fangaði þær tilfinningar sem þeir vildu lýsa. Þannig fengu litirnir táknræna merkingu og þessir málarar eru því einnig kallaðir symbólistar. More?
Hvernig er myndbyggingÖll listaverk eru með eina ríkjandi myndbyggingu. Þegar myndbygging er rædd er vísað í alla uppbyggingu myndverksins með því að fjalla t.d. um liti, fleti, línur, stefnu, hreyfingu, dýpt, rými, forgrunn, bakgrunn, miðrými. More, línur og áferðÚtlit yfirborðs. Áferð er fjölbreytt, hún getur verið gróf, slétt, loðin, hrjúf o.s.frv. Hægt er að tala um áferð á þrívíðum hlut eins og stein, hraunmola og trékassa. Þá er vísað í snertingu. En það er líka hægt að tala um áferð teikningar og málverks. Þá er vísað í það sem augað sér. (e. texture) More notuð til að undirstrika tilfinningar?
Hvaða tilfinningar vakna þegar þið skoðið þessar myndir?

Leitarorð: Edvard Munch linocut | Der Blaue Reiter | Woodcuts by Ernst Ludwig Kirchner | German Expressionists | Davíð Stefánsson frá Fagraskógi ljóð

Form – veggspjald í myndmennt

Litir – veggspjald í myndmennt

Rými – veggspjald í myndmennt

Kveikjur fyrir skapandi skólastarf