STUTT LÝSING
Farið er í hugmyndavinnu og gert uppkast að handriti. Í framhaldi af því er leikmynd skissuð og persónurnar búnar til. Farið er yfir tækniatriði við myndbandagerð.
HÆFNIVIÐMIÐ
Hæfniviðmið fyrir sjónlistir
Við lok 7. bekkjar getur nemandi …
• byggt eigin listsköpun á hugmyndavinnu tengdri ímyndun, rannsóknum og reynslu
Við lok 10. bekkjar getur nemandi …
• skrásett og sett fram hugmyndir á fjölbreyttan hátt byggðar á eigin ímyndunarafli
og/eða rannsókn, myndrænt og/eða í texta
Hæfniviðmið fyrir upplýsinga- og tæknimennt
Við lok 7. bekkjar getur nemandi …
• nýtt hugbúnað/forrit við myndvinnslu, gerð stuttmynda og hljóð- og tónvinnslu
• nýtt hugbúnað/forrit við miðlun þekkingar á skapandi og skýran hátt
Við lok 10. bekkjar getur nemandi …
• nýtt sér til fullnustu möguleika margvíslegs tæknibúnaðar á hagkvæman og markvissan hátt
• nýtt hugbúnað/forrit við myndvinnslu, hljóðvinnslu og gerð myndbanda
• nýtt hugbúnað við forritun og miðlun þekkingar á fjölbreyttan og skapandi hátt
KVEIKJA
Hver er uppáhalds karakter ykkar í þeim teiknimyndum sem þið hafið séð?
FRAMKVÆMD
Til að byrja með fer fram hugmyndavinna um hvað verkefnið á að innihalda og gert uppkast að handriti. Í framhaldi af því er leikmynd skissuð eða umhverfi ákveðið og persónurnar búnar til. Taka þarf tillit til að það tekur tíma að þurrka og brenna leirinn eða u.þ.b. 5–15 daga eftir stærð, brennslustigi og aðstæðum. Á meðan er hægt að fullvinna handrit og leikmynd og setja sig inn í tækniatriðin við myndbandagerðina.
1.-2.
FingraaðferðFingraaðferð dregur nafn sitt af því að form eru eingöngu mótuð með fingrunum, nánar til tekið þá er leir klipinn til milli fingra annarrar handar. Þessi aðferð er stundum kölluð holuaðferðin, því byrjað er á að búa til holu í leirkúlu sem síðan er mótuð áfram. Ef hankar eða önnur form eiga að vera utan á aðalforminu er þeim bætt við þegar mótun aðalformsinser lokið. More er notuð við mótun á kettinum, sjá Leirmótun – keramik fyrir alla bls. 28. Skottið og eyrun eru toguð út frá búknum og formuð.
3.
Módelpinni er notaður til að jafna út veggina og þynna þá og síðan er áfram mótað með höndum þar til endanlegt formLögun sýnilegra forma geta bæði verið geometrísk eða lífræn. Form geta bæði verið huglæg og sýnileg. Huglæg form birtast ekki á myndfletinum heldur eru þau formin sem við sjáum fyrir okkur sem form, þegar augun mynda línur á milli mismunandi eininga á myndfletinum. Form hafa ólíka liti og ólíka áferð. More er komið.
4.-5.
Augu, munnur og nef eru skorin út með prjóni og/eða módelpinna. Litlar kúlur eru rúllaðar upp og settar inn í augnholurnar sem augu. Festið þau vel í, t.d. með leirlími. Höfuðið er skorið af og leir bætt við hálsinn, til að lengja hann þannig að höfuðið detti ekki af þegar verið er að hreyfa það. Efsta brúnin á búknum er löguð til þannig að haus sitji vel á honum og auðvelt verði að snúa honum.
6.-7.
Yfirborð er því næst sléttað með rökum svampi, fingrum eða módelpinna og látið þorna á viðarplötu í u.þ.b. eina viku og þá hrábrennt.
Þessi köttur er málaður með svörtum og gulum leirlit, sjá um leirliti á bls. 46 og glær tilbúinn pensilglerungurGlerungur er gler og önnur steinefni sem blandað er saman í ákveðnum hlutföllum þannig að þau bráðni og haldist á leirmunum í gegnum háan hita, harðni og festist á þeim við kólnun. Pensilglerungar, líka kallaðir leirglerungar eða slippglerungar (dregið af enska orðinu slipglaze), innihalda sérstakan leir og þess vegna er hægt að mála með þeim með pensli á hrábrennda hluti. More málaður yfir leirlitinn.
Brennt við 1060 °C.
Mótun á einfaldri fígúru, karaktersköpun – skósveinn
FingraaðferðFingraaðferð dregur nafn sitt af því að form eru eingöngu mótuð með fingrunum, nánar til tekið þá er leir klipinn til milli fingra annarrar handar. Þessi aðferð er stundum kölluð holuaðferðin, því byrjað er á að búa til holu í leirkúlu sem síðan er mótuð áfram. Ef hankar eða önnur form eiga að vera utan á aðalforminu er þeim bætt við þegar mótun aðalformsinser lokið. More er notuð við mótun á skósveininum, sjá bls. 28. Auga, handleggir og búkur eru mótuð og hrábrennd hvert í sínu lagi, sjá bls. 42–44. Allir partar eru síðan málaðir með akrýllitum. Gleraugun eru gerð úr álpappír og límd á með svörtu rafmagnslímbandi og hendurnar festar saman með því að setja sterka teygju inn í búkinn og tengja hendurnar saman.
UMRÆÐUSPURNINGAR
Hvernig tókst að koma efni handritsins til skila í gegnum alla vinnuna; frá leikmynd, til karaktersköpunar og loks til myndbandagerðar?
ALDUR
Miðstig
Unglingastig
GRUNNÞÆTTIR
T.d. læsi, sjálfbærni og sköpun
FJÖLDI KENNSLUSTUNDA
Ca. 6 x 80 mínútur
ÞVERFAGLEG TENGING
Samþættingarverkefni sjónlista og upplýsinga- og tæknimennt
EFNI OG ÁHÖLD
- AkrýllitirAkrýl er málning sem gerð er úr litadufti, vatni og plastbindiefni. Akrýllitir þorna mjög hratt. Hægt er að nota vatn til að blanda litina en þegar þeir eru þornaðir hrinda þeir vatni frá sér. More (ef leirlitir og glerungar eru ekki notaðir)
- Blað og blýantur ef formið er teiknað áður, sem er æskilegt.
- Glerungar
- Leir, magn eftir stærð
- Leirlitir
- Módelpinnar
- Penslar
- Plastskafa
- Svampur
- Viðarplata
- Viðarprjónn
- Viðarspaði
HUGTÖK
AkrýlliturAkrýl er málning sem gerð er úr litadufti, vatni og plastbindiefni. Akrýllitir þorna mjög hratt. Hægt er að nota vatn til að blanda litina en þegar þeir eru þornaðir hrinda þeir vatni frá sér. More
FingraaðferðFingraaðferð dregur nafn sitt af því að form eru eingöngu mótuð með fingrunum, nánar til tekið þá er leir klipinn til milli fingra annarrar handar. Þessi aðferð er stundum kölluð holuaðferðin, því byrjað er á að búa til holu í leirkúlu sem síðan er mótuð áfram. Ef hankar eða önnur form eiga að vera utan á aðalforminu er þeim bætt við þegar mótun aðalformsinser lokið. More
Hrábrennsla
Leirlitur
Margmiðlun
PensilglerungurGlerungur er gler og önnur steinefni sem blandað er saman í ákveðnum hlutföllum þannig að þau bráðni og haldist á leirmunum í gegnum háan hita, harðni og festist á þeim við kólnun. Pensilglerungar, líka kallaðir leirglerungar eða slippglerungar (dregið af enska orðinu slipglaze), innihalda sérstakan leir og þess vegna er hægt að mála með þeim með pensli á hrábrennda hluti. More
LISTAMENN
Að eigin vali
LISTASAGA
T.d. samtímalistHugtakið samtímalist nær yfir list samtímans. Helsta einkenni hennar er frelsi listamannsins til þess að beita ólíkum stíl og tæknibrögðum. Þess vegna er hugtakið samtímalist fremur safnheiti en nafn á tiltekinni stefnu eða stíl. Listamenn dagsins í dag hafa nánast ótakmarkað val um efnivið og efnistök. Þeir geta málað hefðbundin olíumálverk, tekið ljósmyndir, sýnt gjörninga, unnið vídeóverk eða jafnvel notað demanta og dýrahræ í verk sín. Samtímalist er, rétt eins og eldri list, oft andsvar við eða þróun frá eldri stefnum eða stílum. Listamenn geta tjáð afstöðu sína með verkum sínum eða vakið áhorfendur til umhugsunar. More
HÖFUNDUR
ⓒ Kristín Ísleifsdóttir
Menntamálastofnun 2022