STUTT LÝSING
Fjallað er um köngulær og nemendur búa síðan til sína eigin.
HÆFNIVIÐMIÐ
Hæfniviðmið fyrir sjónlistir
Við lok 4. bekkjar getur nemandi …
• nýtt sér í eigin sköpun einfaldar útfærslur sem byggja á færni í meðferð lita- og formfræðiÖll listaverk eru byggð upp úr formum. Þeim er raðað á myndflöt eða í höggmynd og mynda heildstætt listaverk. Formfræði fjallar um tengslin á milli punkta, lína og flata sem mynda listaverkið. Með því að skoða form og tengslin á milli þeirra má læra margt um myndlist. More og
myndbyggingar, skapað myndverk í ýmsum tilgangi með margvíslegum aðferðum
Hæfniviðmið fyrir íslensku
Við lok 4. bekkjar getur nemandi …
• sagt frá eftirminnilegum atburði og lýst ákveðnu fyrirbæri, endursagt efni sem hlustað hefur
verið á eða lesið
• tengt þekkingu sína og reynslu við lesefni í því skyni að ná merkingu þess
• aflað sér upplýsinga úr ýmsum tiltækum gagnabrunnum, svo sem bókum og á rafrænu formi
Hæfniviðmið fyrir náttúrufræðigreinar
Við lok 4. bekkjar getur nemandi …
• sagt frá eigin upplifun á náttúrunni og skoðun á lífveru í náttúrulegu umhverfi
• útskýrt einkenni lifandi vera, skýrt með dæmum lífsskilyrði lífvera og tengsl við umhverfi
KVEIKJA
Hvað hafa köngulær margar fætur? En hvað mörg augu og hvað kallast þau?
Köngulær hafa átta fætur, sem allir eru á frambolnum en þær hafa tvo boli og sex til átta augu sem kallast depilaugu.
Nú veljið þið ykkur könguló til að lesa um, mótið hana í leir og málið. Þegar þessu öllu er lokið segið
þið okkur frá köngulónni ykkar.
FRAMKVÆMD
Ef að ákveðið er að búa til könguló er lesin bókin Milli himins og jarðar – köngulær eftir Jón Guðmundsson og unnið aðallega út
frá henni. Jafnframt er hægt að leita að ítarefni á netinu eða í öðrum bókum.
1.
Byrjað er á kveikju.
Vel rakur leir er hnoðaður í kúlu til að ná lofti úr leirnum. Ljósrit eða teikningSú grein myndlistar sem byggir á því að dregnar eru línur á slétt undirlag, oftast pappír, með hjálp blýants, penna, krítar eða annars áhalds sem skilur eftir sig spor. Áhersla er lögð á útlistun forma frekar en notkun lita. Teikningar eru oft einlitar eða með mjög takmarkaðan litaskala. More í þeirri stærð sem mótaða köngulóin á að vera er höfð til hliðsjónar þegar verið er að móta.
2.
HlutföllHlutfallið milli einstakra parta í málverki. More eru mótuð í réttri stærð í höndunum og formið skorið til með módelpinna. Ef köngulóin er lítil svo sem 6 cm á lengd, þarf aðeins að skera smávegis innan úr henni að neðanverðu. Ef hún er stærri en 12 cm skal frekar nota klumpsaðferðina, sjá bls. 37 í bókinni Leirmótun-keramik fyrir alla.
3.
Eftir að búið er að móta búkinn eru gerð átta göt með viðarprjóni til þess að stinga síðar vír í sem fætur. Götin eiga að vera fjögur hvorum megin á efri frambol og ná í gegn um búkinn, þ.e. opið þvers á milli hverra tveggja gata svo að það sé auðveldara að festa vírfæturna þegar þar að kemur. Miða skal stærð gatanna við þykkt vírsins.
Köngulóin er þurrkuð, það tekur nokkra daga og síðan hrábrennd.
4.
Eftir hrábrennslu er köngulóin máluð með akrýllitum. Að sjálfsögðu er líka hægt að glerja hana í litum og gljábrenna
5.
Vír er klipptur niður í búta og stungið í gegnum götin. Ef götin eru allt of stór eða það hefur ekki tekist að láta gatið ná í gegnum búkinn þarf að setja lím í gatið svo fæturnir festist. Ef köngulærnar eru litlar er hægt að nota töfluvír eða ídráttarvír eins og rafvirkjar nota. Fyrir tærri köngulær þarf málmteina eða breiðari vír svo hann haldi köngulónni uppi.
6.-7.
Köngulærnar eru nú tilbúnar. Fyrir kynningu er skemmtilegt að búa til svið fyrir þær með upplýsingum um viðkomandi tegund. Sviðið getur verið úr náttúrulegum efnum s.s. grasi eða sandi eða málað með akrýllitum.
UMRÆÐUSPURNINGAR
Hvaða köngulær völduð þið til að búa til? Segið okkur frá þeim.
ÍTAREFNI
Milli himins og jarðar – Köngulær. Jón Guðmundsson. 2015.
Leitarorð á netinu „köngulær á Íslandi“.
ALDUR
Yngsta stig
GRUNNÞÆTTIR
T.d. læsi, sjálfbærni og sköpun
FJÖLDI KENNSLUSTUNDA
Ca. 3 x 40 mínútur
ÞVERFAGLEG TENGING
Samþættingarverkefni sjónlista, íslensku og náttúrugreina
EFNI OG ÁHÖLD
- akrýllitirAkrýl er málning sem gerð er úr litadufti, vatni og plastbindiefni. Akrýllitir þorna mjög hratt. Hægt er að nota vatn til að blanda litina en þegar þeir eru þornaðir hrinda þeir vatni frá sér. More
- fíngerður leir án grogs
- ljósrit eða mynd af könguló
- módelpinni
- penslar
- spónaplata
- viðarprjónn
- vír
- vírklippur
HUGTÖK
akrýll
gljábrennsla
hrábrennsla
klumpsaðferð
LISTAMENN
s.s. Louise Bourgeois,
Pablo Picasso
LISTASAGA
T.d. samtímalistHugtakið samtímalist nær yfir list samtímans. Helsta einkenni hennar er frelsi listamannsins til þess að beita ólíkum stíl og tæknibrögðum. Þess vegna er hugtakið samtímalist fremur safnheiti en nafn á tiltekinni stefnu eða stíl. Listamenn dagsins í dag hafa nánast ótakmarkað val um efnivið og efnistök. Þeir geta málað hefðbundin olíumálverk, tekið ljósmyndir, sýnt gjörninga, unnið vídeóverk eða jafnvel notað demanta og dýrahræ í verk sín. Samtímalist er, rétt eins og eldri list, oft andsvar við eða þróun frá eldri stefnum eða stílum. Listamenn geta tjáð afstöðu sína með verkum sínum eða vakið áhorfendur til umhugsunar. More
HÖFUNDUR
ⓒ Kristín Ísleifsdóttir
Menntamálastofnun 2022