STUTT LÝSING
Nemendur mála tvær myndir – aðra þar sem nótt og hina þar sem er dagur.
HÆFNIVIÐMIÐ
Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreinar
Við lok 4. bekkjar getur nemandi t.d.:
- unnið eftir einföldu ferli frá hugmynd til afurðar,
- hagnýtt þá leikni sem hann hefur öðlast í einföldum verkefnum,
- tjáð sig á einfaldan hátt um viðfangsefni sitt,
- gengið frá eftir vinnu sína,
- lagt mat á eigin verk.
Hæfniviðmið fyrir sjónlistir
Við lok 4. bekkjar getur nemandi t.d.:
- nýtt sér í eigin sköpun einfaldar útfærslur sem byggja á færni í meðferð lita- og formfræðiÖll listaverk eru byggð upp úr formum. Þeim er raðað á myndflöt eða í höggmynd og mynda heildstætt listaverk. Formfræði fjallar um tengslin á milli punkta, lína og flata sem mynda listaverkið. Með því að skoða form og tengslin á milli þeirra má læra margt um myndlist. More og myndbyggingar,
- skapað myndverk í ýmsum tilgangi með margvíslegum aðferðum,
- útskýrt og sýnt vinnuferli sem felur í sér þróun frá hugmynd að myndverki.
- þekkt og notað hugtök og heiti sem tengjast lögmálum og aðferðum verkefna hverju sinni,
- fjallað um eigin verk og annarra.
Hæfniviðmið fyrir náttúrugreinar
Við lok 4. bekkjar getur nemandi t.d.:
- tekið þátt í vali á náttúrufræðilegum verkefnum og kynningu á niðurstöðum,
- aflað sér upplýsinga er varða náttúruna,
- skráð atburði og athuganir, s.s. með ljósmyndum, teikningum, eigin orðum og sagt frá þeim.
KVEIKJA
Nemendur skoða mynddæmi af landslagi, helst bæði að næturlagi og í dagsbirtu. Rætt um litina í myndunum, áhrifum ljóss og skugga, litunum sem notaðir eru í ljósu fletina og skuggafletina o.fl. Einnig má sýna nemendum áhrif ljóss á hluti í kringum okkur með því að setja einhvern litríkan hlut á borð og kassa yfir með smá götum til að nemendur geti kíkt í gegnum. Inni í kassanum kemst lítið ljós að hlutnum og erfitt að greina lit hans. Þegar kassinn er fjarlægður og dagsbirtan eða ljósin í stofunni skína á hann sést hvernig hann er á litinn. Rætt er við nemendur um litina í litahringnum og hvernig við getum gert þá ljósari með því að blanda þá með hvítum lit og dekkri með því að blanda þá með svörtum lit.
Vekið athygli nemenda á myndbyggingu, ræðið um hugtökin nálægð og fjarlægð, forgrunn, bakgrunn og miðrýmiMiðrými vísar í myndefnið sem er milli forgrunns og bakgrunns. More og hvort hreyfingHreyfing og kyrrð segir til um hvernig augað færist yfir myndflötinn og myndbygginguna. Með því að búa til endurtekningu á formum í myndfletinum skapast oft meiri hreyfing. Eðli formanna og litanna í myndfletinum skapar hreyfingu hvort sem þau eru þung eða létt. Hrynjandi og endurtekning skapar einnig hreyfingu. More sé í myndunum.
FRAMKVÆMD
Nemendur teikna tvær myndir með samskonar landslagi á tvö blöð og hafa í huga hugtökin forgrunn, bakgrunn og miðrýmiMiðrými vísar í myndefnið sem er milli forgrunns og bakgrunns. More. Sýnið þeim einfalda aðferð til að skipta myndinni með því að draga tvær línur fyrir forgrunn, miðrýmiMiðrými vísar í myndefnið sem er milli forgrunns og bakgrunns. More og bakgrunn. Nemendur draga tvær línur eftir blaðinu og teikna síðan landslag. Efri línan afmarkar útlínurSvartar línur utan um form eða hluti, til dæmis í teiknimyndasögum. More fjallanna og skilin milli himins (bakgrunns) og miðrýmis (fjalla). Neðri línan afmarkar fjallsræturnar og skilin milli fjalla og sléttlendis (miðrýmis og forgrunns). Önnur myndin er af landslagi í dagsbirtu og þá þurfa nemendur að blanda ljósa liti. Hin er af landslagi að næturlagi svo nemendur þurfa að blanda dökka liti.
Í þessu verkefni eiga nemendur aðeins að nota grunnlitina sem og svartan og hvítan. Gott er að byrja á dagsbirtumynd og þá fá nemendur grunnlitina og talsvert af hvítum lit. Þegar kemur að næturlandslagsmynd þá fá nemendur grunnlitina og svartan lit. Nemendur þurfa að vara sig á að nota ekki of mikið af svörtum til að dekkja litina. Nemendur fá málninguna á plastlok, pappaspjald eða annað sem hentar og þeim sýnt hvernig á að bera sig að við að mála myndina. Þeim er kennt að blanda litina beint á pappírinn og hvernig hægt sé að halda málningunni á lokinu hreinni með því að dýfa ekki í miðjan litinn heldur taka lit úti í kantinum. Einnig er nemendum ráðlagt að byrja á að mála bakgrunninn (himininn), svo miðrýmið (fjöllin) og að síðustu forgrunninn (jafnsléttuna). Nemendur eru hvattir til að íhuga hvernig umhverfið sé á litinn og hvernig þeir geti blandað slíka liti. Ekki er nauðsynlegt að skola penslana á milli lita þar sem ekki er ætlast til að þau máli í hreinum eða tærum litum. Nemendur fá því ekki vatn til að skola penslana en ef þörf er á að skola þá er hægt að gera það í vaskinum. Þurrka penslana og halda áfram að mála. Ef nemendur vilja breyta um lit á einhverjum stað þá er best að bíða eftir að sá hluti þorni og mála svo yfir.
UMRÆÐUSPURNINGAR
Skiptir birta í teikningum máli?
Hvað lærðir þú af þessu verkefni?
ALDUR
Yngsta stig
GRUNNÞÆTTIR
Læsi, sköpun
FJÖLDI KENNSLUSTUNDA
2 x 80 mínútur
ÞVERFAGLEG TENGING
T.d. samþættingarverkefni sjónlista og náttúrugreina
EFNI OG ÁHÖLD
170-240 gr. pappír, stærð 45 × 32 cm
Flatir penslar (stærð 12-16)
Plastlok/pappaspjald til að setja málningu á
Skemmtilegt er að nota trönurMálaragrind/trégrind til að festa á striga eða annað sem málað er á. More í þessu verkefni
Skjávarpi til að sýna mynddæmi
ÞekjulitirEru þekjandi vatnsleysanlegir litir sem eiga uppruna sinn í Frakklandi. Þeir eru útbúnir með því að blanda litadufti við vatn og bindiefni, s.s. arabískt gúmmí. More: grunnlitir, hvítur og svartur
HUGTÖK
bakgrunnurBakgrunnur vísar í myndefnið sem er lengst í burtu eða aftast í myndfletinum. More
fjarlægð
forgrunnurForgrunnur vísar í myndefnið sem er næst okkur eða fremst í myndinni. Forgrunnur getur verið hvar sem er á myndfletinum. More
frumlitirLitir sem ekki er hægt að búa til með blöndun. Frumlitirnir eru þrír: gulur, rauður og blár. More
hreyfingHreyfing og kyrrð segir til um hvernig augað færist yfir myndflötinn og myndbygginguna. Með því að búa til endurtekningu á formum í myndfletinum skapast oft meiri hreyfing. Eðli formanna og litanna í myndfletinum skapar hreyfingu hvort sem þau eru þung eða létt. Hrynjandi og endurtekning skapar einnig hreyfingu. More
miðrýmiMiðrými vísar í myndefnið sem er milli forgrunns og bakgrunns. More
nálægð
LISTAMENN
Að eigin vali
LISTASAGA
Að eigin vali
HÖFUNDUR
ⓒ Sigrún Ólafsdóttir
Menntamálastofnun 2022
