STUTT LÝSING
Verkefnið byggir á markvissri nálgun á nærumhverfi nemenda. Þar sem margir skólar kenna lotuskipt og því mismunandi á hvaða árstíma nemendur tækju svona verkefni, er gott að vinna með efnið sem hægt er að finna úti í náttúrunni á viðkomandi tíma. Einnig er hentugt að leita til blómabúða í nærumhverfi skólans sé þess kostur og fá að kaupa gömul, afskorin blóm.
MARKMIÐ
- skapa aðstæður fyrir nemendur að vinna á skapandi hátt með eigin reynslu, þekkingu og áhugasvið.
- nemendur þjálfist í að beita ólíkum skynfærum við rannsókn og túlkun nærumhverfis.
- kynna fyrir nemendum hugtakið sjónarhornSjónarhorn vísar í að hægt er að skoða sama hlutinn frá ólíkri staðsetningu. Við getum horft framan frá, aftan frá, neðan frá og frá hlið. Sjónarhorn getur líka vísað í að ólíkar manneskjur séu að horfa á hlutinn t.d. sjónarhorn barns eða sjónarhorn fullorðinna. Þeir sjá hlutina á ólíkan hátt, bæði ef tekið er mið af augunum og líka huganum. More og hvernig þeir geta gert tilraunir með náttúruleg efni og fjölbreyttar aðferðir.
- auka tengsl nemenda við nærumhverfi sitt og náttúru.
- nemendur þroski með sér virðingu og samkennd með lífi, náttúru og umhverfi með því að skapa listaverk.
- efla ímyndunarafl nemenda.
HÆFNIVIÐMIÐ
Verkefnið stuðlar að því að við lok 4. bekkjar geti nemandi …
- greint á einfaldan hátt áhrif myndmáls í nærumhverfi hans, með því að ræða og greina ólíka staði í nærumhverfi skólans (Sjónlistir, bls. 149)
- valið efni út frá umhverfissjónarmiðum og sagt frá kostum þess að nota efni úr nærumhverfi (HönnunMótun eða skipulag hluta, mannvirkja eða umhverfis til framleiðslu eða byggingar þar sem sameinað er fagurfræðilegt og hagkvæmt gildi. Hönnun felst í því að móta og ákveða útlit og form hluta en hún felur líka í sér að leita nýrra lausna, breyta hugmynd, endurgera hluti, betrumbæta eða samþætta heildarmynd. Þannig hefur hugmyndafræði hönnunar og fagurfræði oft mikil áhrif á umhverfi okkar og daglegt líf. Hönnun er ekki hluturinn sjálfur heldur allir þeir þættir sem hún byggist á eins og hugmynd, rannsókn, rökhugsun, fagurfræði og ímyndunarafli. Orðið hönnun, design á ensku er dregið af ítalska orðinu disegno sem merkir teikning og var einnig notað um hugmyndina að baki ákveðnu verki á tímum endurreisnarinnar á 15. og 16. öld. More og smíði, yngsta stig, bls. 157)
- nýtt sér í eigin sköpun einfaldar útfærslur sem byggja á færni í meðferð lita- og formfræðiÖll listaverk eru byggð upp úr formum. Þeim er raðað á myndflöt eða í höggmynd og mynda heildstætt listaverk. Formfræði fjallar um tengslin á milli punkta, lína og flata sem mynda listaverkið. Með því að skoða form og tengslin á milli þeirra má læra margt um myndlist. More og myndbyggingar, með því að skapa dýr og og líkan sem sýnir valinn stað í náttúrunni úr náttúrulegum og endurnýtanlegum efnivið (Sjónlistir, bls. 148)
- unnið út frá kveikju við eigin listsköpun, með því að taka þátt í að ákveða hvað vert er að skoða og skrá niðurstöður í rannsóknardagbók (Sjónlistir, bls. 149)
- skapað myndverk í ýmsum tilgangi með margvíslegum aðferðum, með því að vinna sjálfstætt og sýna áræðni með tilraunum sínum og listsköpun (Sjónlistir, bls. 149)
- fjallað um eigin verk og annarra (Sjónlistir, bls. 149)
- útskýrt og sýnt vinnuferli sem felur í sér þróun frá hugmynd að myndverki, með því að segja frá verkum sínum og hugmyndum (Sjónlistir, bls. 149)
- útskýrt á einfaldan hátt áhrif vinnu sinnar á umhverfið, með því að tengja við hvernig umhverfið og það efni sem unnið var með hafði áhrif á listsköpunina (Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreina, bls. 142)
- tjáð sig á einfaldan hátt um viðfangsefni sitt, með því að tengja við eigin reynslu, skoðanir og/eða tilfinningar með fjölbreyttum efnivið (Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreina, bls. 142)
- lagt mat á eigin verk með því að tengja við upplifun á samspili manns og náttúru (Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreina, bls. 142)
VINNUSTOFA
Staðir og rýmiRými er þegar tvívíð form eru látin mynda tilfinningu fyrir rúmmáli og vídd. Bakgrunnur er mjög mikilvægur í rými myndverks. Það fer eftir bakgrunninum hvernig við upplifum rýmið hvort það hefur dýpt og sýnir perspektíf. Í þrívíðum verkum skiptir umhverfi verksins miklu máli því að rýmið í kringum verkið hefur áhrif á hvernig við upplifum fleti og form. Jákvætt rými er aðalatriði myndflatar eða rýmisverks. Neikvætt rými er rýmið sem myndast í kringum aðalatriðið. More
ALDUR
Yngsta stig
GRUNNÞÆTTIR
Læsi, sjálfbærni, heilbrigði og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti, sköpun
ÞVERFAGLEG TENGING
Náttúrufræði, stærðfræði, heimilisfræði, samfélagsfræði, upplýsingatækni
FJÖLDI KENNSLUSTUNDA
8 x 40 mínútur
EFNI OG ÁHÖLD
A2 teiknipappír
A3 / A4 þykkur pappír, vatnslitapappír eða þykkur pappi
Kol, blýantar, litakrítar, tússpennar, vatnslitirEru gagnsæir litir sem eru búnir til úr litadufti og arabísku gúmmí sem bindiefni. Þegar unnið er með vatnslitum er glært vatn notað sem hvítur og til að ná dýpri lit þá er notað meira af litnum. More, vaxlitirEru litir í föstu formi. Þeir eru búnir til úr litarefni og vaxi. More
Mjög fjölbreytt efnisveita með náttúrulegan efnivið, endurnýtt efni og símjúkur leir
Krukkur, box eða pokar til að safna sýnum
Myndavél (símamyndavél), prentari
HUGTÖK
Land Art
fundið efni
samhverfa
formLögun sýnilegra forma geta bæði verið geometrísk eða lífræn. Form geta bæði verið huglæg og sýnileg. Huglæg form birtast ekki á myndfletinum heldur eru þau formin sem við sjáum fyrir okkur sem form, þegar augun mynda línur á milli mismunandi eininga á myndfletinum. Form hafa ólíka liti og ólíka áferð. More
áferðÚtlit yfirborðs. Áferð er fjölbreytt, hún getur verið gróf, slétt, loðin, hrjúf o.s.frv. Hægt er að tala um áferð á þrívíðum hlut eins og stein, hraunmola og trékassa. Þá er vísað í snertingu. En það er líka hægt að tala um áferð teikningar og málverks. Þá er vísað í það sem augað sér. (e. texture) More
sjónarhornSjónarhorn vísar í að hægt er að skoða sama hlutinn frá ólíkri staðsetningu. Við getum horft framan frá, aftan frá, neðan frá og frá hlið. Sjónarhorn getur líka vísað í að ólíkar manneskjur séu að horfa á hlutinn t.d. sjónarhorn barns eða sjónarhorn fullorðinna. Þeir sjá hlutina á ólíkan hátt, bæði ef tekið er mið af augunum og líka huganum. More
LISTAMENN / HÖNNUN
Andy Goldsworthy
Hildur Bjarnadóttir
Kristján Steingrímur Jónsson
Richard Long
Raku Inoue
KVEIKJA
Kennari kynnir markmið verkefnisins. Áður en lagt er af stað í vettvangsferð skapar hann umræðu um hvað hægt er að skoða á ólíkum stöðum.
Leikur: Kennari/nemendur finna til ýmist smádót, náttúrulegt eða manngert, eins og t.d. köngul, stein, laufblað, kubb, bolta, dúkku. Smádótið setur hann í poka. Hver og einn nemandi þreifar á hlutunum og velur síðan einn hlut. Áður en hann dregur hlutinn upp, giskar hann á hvað hluturinn er.
Listaverk: Kennari sýnir verk eftir Kristján Steingrím Jónsson, Hildi Bjarnadóttur, Richard Long og útskýrir hvernig þau nýta efni af völdum stöðum. Hann sýnir líka verk eftir Raku Inoue og útskýrir hvernig hann vinnur skordýr úr plöntum. Með því að nota blóm, lauf, kvisti og fræ skapar Raku Inoue flóknar myndir af skordýrum. Nemendur raða hlutunum sem þeir fundu upp í skordýr í anda dýranna hans Inoue. Leitarorð: Raku Inoue | Raku Inoue insects
Verkefnið
Kennari velur svæði þar sem náttúru er að finna í nærumhverfi skólans.
Kennslustundir 1-2
Kennari útbýr með nemendum rannsóknardagbók þar sem hver og einn nemandi fær A2 örk og brýtur hana og klippir á eftirfarandi hátt:
Kennari ræðir við nemendur um hvað hægt er að skoða á ólíkum stöðum. Rætt er um skynfærin, hvað við nemum með ólíkum skynfærum. Hópurinn ræðir hljóð, hreyfingu, áferðÚtlit yfirborðs. Áferð er fjölbreytt, hún getur verið gróf, slétt, loðin, hrjúf o.s.frv. Hægt er að tala um áferð á þrívíðum hlut eins og stein, hraunmola og trékassa. Þá er vísað í snertingu. En það er líka hægt að tala um áferð teikningar og málverks. Þá er vísað í það sem augað sér. (e. texture) More, yfirborð, formLögun sýnilegra forma geta bæði verið geometrísk eða lífræn. Form geta bæði verið huglæg og sýnileg. Huglæg form birtast ekki á myndfletinum heldur eru þau formin sem við sjáum fyrir okkur sem form, þegar augun mynda línur á milli mismunandi eininga á myndfletinum. Form hafa ólíka liti og ólíka áferð. More á gróðri, það sem sést og það sem ekki sést, tilfinningar fyrir stöðum, liti o.s.frv. Kennari ræðir líka hugtakið sjónarhornSjónarhorn vísar í að hægt er að skoða sama hlutinn frá ólíkri staðsetningu. Við getum horft framan frá, aftan frá, neðan frá og frá hlið. Sjónarhorn getur líka vísað í að ólíkar manneskjur séu að horfa á hlutinn t.d. sjónarhorn barns eða sjónarhorn fullorðinna. Þeir sjá hlutina á ólíkan hátt, bæði ef tekið er mið af augunum og líka huganum. More, áhrif tíma á staði og hvaða áhrif manneskjan hefur á staði. Kennari kynnir nemendur fyrir völdum listamönnum, eins og þá sem nefndir eru hér að framan.
Kennari og nemendur útbúa lista yfir þá þætti sem þeir ætla að skoða í rannsóknarferðinni. Mikilvægt er að nemendur upplifi að þeir séu hluti af ákvörðuninni. Hver nemandi velur sér dýr sem sinn fulltrúa til að skoða staðinn. Það getur verið ímyndað furðudýr ef áhugi er á því. Í næstu kennslustund taka nemendur mynd af staðnum út frá sjónarhorni þess dýrs sem þeir völdu. Tilvalið er að vinni þetta verkefni í pörum eða litlum hóp til að fá áhugaverðar umræður.
Kennslustundir 3-4
Kennari og nemendur fara í könnunarleiðangur. Hver nemandi er með rannsóknardagbókina meðferðis, liti, blýant, penna, litakrítar, vaxliti og kol. Gott er að vera með ódýra vatnsliti sem nemendur geta auðveldlega blandað með því að bleyta fingurna og náð niður þeim litum sem höfða til þeirra. Nemendur og kennari rifja upp hvað þeir skráðu á listann í síðustu kennslustund og nemendur vinna í rannsóknardagbókina. Kennari minnir nemendur á að gera tilraunir með ólíkan efnivið. Hann hvetur nemendur til að snerta á hlutum og túlka áferðina og tilfinninguna sem fylgir snertingunni.
Hver nemandi skoðar staðinn út frá sjónarhorni dýrsins sem hann valdi og tekur mynd frá því sjónarhorni. Ef dýrið er hávaxið þá er myndavélin hátt uppi, ef dýrið er lágvaxið þá er sjónarhornið tekið frá jörðinni. Hvar myndi dýrið vilja vera á staðnum?
Nemendur safna saman í box hlutum sem þeir finna á staðnum, bæði náttúrulegum og aðskotamunum. Nemendur og kennari taka jarðvegssýni (mold, leir, laufblöð, ber o.s.frv.) sem notað verður til listsköpunar í kennslustofu.
Kennslustundir 5-6
Nemendur og kennarar skoða og ræða rannsóknardagbækurnar. Hvað er líkt og hvað er ólíkt í þeim? Nemendur mála myndir af staðnum með rannsóknardagbókina til hliðsjónar. Hver nemandi fær útprent með ljósmyndinni sem þeir tóku af sjónarhorninu. Nemendur nota jarðveginn og gróðurinn sem efnivið. Ef verkefnið er unnið að hausti er hægt að safna grasi og ýmiskonar gróðri og búa til úr því vatnsliti í anda Hildar Bjarnadóttur. Þá er gróðurinn soðinn í vatni. Verkefnið býður upp á samvinnu við heimilisfræði, náttúrufræði og upplýsingatækni.
Kennslustundir 7-8
Kennari útbýr efnisveitu þar sem munirnir sem nemendur komu með úr vettvangsferð eru í lykilhlutverki. Einnig er lögð áhersla á mjúkan leir og ýmiskonar annað efni. Nemendur nota efnisveituna til að búa til dýrið sem þeir unnu með í vettvangsferðinni. Þeir geta ýmist raðað saman efni ofan á myndina sem þeir gerðu í kennslustund 3 eða útbúið þrívítt dýr. Þá getur kennari/nemandi tekur ljósmynd af dýrunum með myndina úr kennslustund 3 sem bakgrunn. Kennari prentar út eina ljósmynd fyrir hvert barn eða nemendur eru með myndina í snjalltæki. Nemendur hengja upp verkin sín og ræða inntak þeirra og nærumhverfi skólans.
Sýning á verkum nemenda getur verið á stafrænu formi og sett á heimasíðu skólans eða stillt upp á ákveðinn stað í skólanum. Bjóða má foreldrum og forráðamönnum á sýningu.
Umræðuspurningar
- Hver gerði umhverfið okkar?
- Hver er munurinn á manngerðu og náttúrulegu umhverfi?
- Hvar líður ykkur best í nágrenni skólans?
- Hvaða dýr gætu viljað búa á þessum stað?
- Með hvaða efni fannst ykkur skemmtilegast/þægilegast að vinna? Hvers vegna?
- Fannst ykkur óþægilegt eða jafnvel ógeðslegt að koma við eitthvað af þeim efnum sem stóðu til boða?