STUTT LÝSING
Nemendur velja sér grunnhugmynd/mótíf s.s. fjall og mála verk í anda impressjónista.
HÆFNIVIÐMIÐ
Sameiginleg hæfniviðmið fyrir list- og verkgreinar
Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:
- útskýrt og sýnt vinnuferli sem felur í sér þróun frá hugmynd til afurðar,
- hagnýtt leikni og þekkingu sem hann hefur öðlast til að takast á við fjölbreytt viðfangsefni,
- haft sjálfbærni að leiðarljósi í vinnu sinni,
- gert grein fyrir menningarlegu hlutverki list- og verkgreina,
- gert grein fyrir helstu hugtökum sem tengjast viðfangsefni hans,
- sýnt ábyrga og örugga umgengni við vinnu og frágang á vinnusvæði,
- lagt mat á eigin verk og sýnt skilning á vönduðum vinnubrögðum.
Hæfniviðmið fyrir sjónlistir
Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:
- notað mismunandi efni, verkfæri og miðla á skipulagðan hátt í eigin sköpun,
- nýtt sér grunnþætti myndlistar í eigin sköpun,
- tjáð skoðanir eða tilfinningar í eigin sköpun með tengingu við eigin reynslu,
- unnið hugmynd frá skissu að lokaverki bæði fyrir tví- og þrívíð verk,
- byggt eigin listsköpun á hugmyndavinnu tengdri ímyndun, rannsóknum og reynslu,
- beitt hugtökum og heitum sem tengjast aðferðum verkefna hverju sinni,
- fjallað um eigin verk og verk annarra í virku samtali við aðra nemendur,
- gert grein fyrir og fjallað um ýmsar stefnur myndlistar með því að bera saman stíla og tímabil tiltekinna verka og sett þau í það menningarlega samhengi sem þau voru sköpuð,
- greint og fjallað um áhrif myndmáls í umhverfinu og samfélaginu.
Hæfniviðmið fyrir náttúrugreinar
Við lok 7. bekkjar getur nemandi t.d.:
Nýsköpun og hagnýting þekkingar
- unnið undir leiðsögn í hópi eftir verkskiptri tímaáætlun við að hanna umhverfi, hlut eða kerfi,
Vinnubrögð og færni
- framkvæmt og útskýrt einfaldar athuganir úti og inni,
beitt vísindalegum vinnubrögðum við öflun einfaldra upplýsinga innan náttúruvísinda og útskýrt ferlið,
sett fram og rætt niðurstöður athugana á skýran og skipulegan hátt,
hlustað á, metið og rætt hugmyndir annarra.
Ábyrgð á umhverfinu
- tekið eftir og rætt atriði í umhverfinu sínu, gert grein fyrir áhrifum þeirra á lífsgæði íbúa.
Að búa á jörðinni
- lýst veðri í heimabyggð og loftslagi á Íslandi.
KVEIKJA
Ef þú lítur út um glugga á skólastofunni þinni, hvað sérðu? Ef þú sérð fjöll, þá veistu hvaða áhrif árstíðirnar og mismunandi birta hefur á litbrigði þeirra og umhverfið í kring.
Þó að fjall sé útgangspunktur í þessu verkefni þá er að sjálfsögðu hægt að vinna verkefnið án þess. Notast má við hvaða grunnhugmynd/mótíf sem er, hvort sem það er útsýnið út um gluggann á skólastofunni, uppstillingar eða jafnvel náttúruljósmyndir.
FRAMKVÆMD
Kennslustund 1 (80 mín.)
INNLÖGN og MÁLUN
Byrjað er á að kynna impressjónismann og helstu listamenn.
Að því loknu er nemendum sagt að verkefni þeirra felist í að mála mynd af fjöllunum sem við sjáum út um gluggann (eða öðru mótífi sem hentar) og nota aðferðir impressjónistanna. Þau mála tvær myndir, eina í þessum tíma og aðra í tíma þegar birtuskilyrðin eru önnur (sem gerist oft á Íslandi). Þannig fá þau tvö dæmi um mismunandi áhrif birtunnar á viðfangsefnið.
Áður en nemendur byrja er gott að vera með sýnikennslu í málunartækni og sýna að:
- gott er að skissaUppkast að listaverki. More landslagið lauslega með ljósri krít áður en byrjað er að mála
- impressjónistar skelltu yfirleitt litunum óblönduðum á strigann í skellum og dreifðu helst ekkert úr þeim eftir það
- hægt er að mála t.d. ljósbláan himinn með því að setja hvítan og bláan lit hlið við hlið beint á strigann í stað þess að blanda litunum fyrst saman á pallettunni
- hægt er að ná í nýjan lit í pensilinn án þess að liturinn á pallettunni blandist (dýfa penslinum í kantinn á málningunni en ekki í miðjuna)
- hægt er að nota andstöðuliti í skugga og sleppa því að nota svartan lit
- hentugast er að byrja á að mála bakgrunninn (himininn), síðan miðrýmið (fjöllin) og síðast forgrunninn (láglendið)
- ekki þurfi að mála nein smáatriðiAðalatriði og smáatriði vísar í myndefnið og hvernig það er unnið. Aðalatriði er það sem augað nemur fyrst. Smáatriði eru mjög mikilvæg þegar heildin er skoðuð. Þau geta t.d. falist í nákvæmri litanotkun, teikningu, áferð eða endurtekningu. More eins og hús eða slíkt, aðeins eigi að einbeita sér að litblæ náttúrunnar
Innlögnin og sýnikennslan gæti tekið drjúgan hluta og jafnvel alla kennslustundina. Meta þarf hvort nægur tími sé til að byrja að mála eða hvort nýta eigi restina af tímanum til að skissaUppkast að listaverki. More gróflega með ljósri krít landslagið (mótífið) sem nemendur ætla að mála.
Kennslustund 2 (80 mín.)
MÁLUN
Byrjað er á að rifja upp atriðin sem komu fram í sýnikennslunni. Nemendur koma trönunum fyrir þannig að þeir hafi gott útsýni yfir það fjall (eða annað mótífÞað sem listamaður velur að mála hverju sinni. Einnig kallað myndefni. More) sem þeir ætla að mála. Fyrri pappírsörkin er fest á spjaldið og landslagið gróflega skissað með ljósri krít (ef þeir eru ekki búnir að því). Nemendur fá því næst málningu og pensla og hefjast handa.
Kennslustund 3 (80 mín.)
MÁLUN (í öðruvísi birtu)
Smá upprifjun í byrjun kennslustundar og svo sama ferli og í síðustu kennslustund.
UMRÆÐUSPURNINGAR
Hvað er impressjónismiFrönsk listastefna frá lokum 19. aldar og er oftast talin vera fyrsta nútímalistastefnan. Impressjónískir málarar töldu birtuna mikilvægasta þáttinn í málverki og yfirgáfu vinnustofur sínar og fóru að mála utandyra. Þeir vildu mála hughrifin sem þeir urðu fyrir af umhverfinu á ákveðnu augnabliki. Hin nýja uppfinning, að setja tilbúna olíuliti í túpur, auðveldaði listamönnum slíkt. Fyrir vikið varð litavalið mun bjartara. Þeir máluðu hratt því þeir vildu fanga augnablikið og birtubrigðin. Það þýddi að í myndunum var ekki mikið um smáatriði og pensilförin voru þykk og öll á iði. More?
Hvað einkennir myndirnar sem eru málaðar í þeim stíl?
Hvernig eru línur og áferðÚtlit yfirborðs. Áferð er fjölbreytt, hún getur verið gróf, slétt, loðin, hrjúf o.s.frv. Hægt er að tala um áferð á þrívíðum hlut eins og stein, hraunmola og trékassa. Þá er vísað í snertingu. En það er líka hægt að tala um áferð teikningar og málverks. Þá er vísað í það sem augað sér. (e. texture) More?
Horfðu á eitthvað fyrirbæri í náttúrunni, s.s. fjall, hvernig breytist það eftir því hvort það er dagur eða nótt, sumar eða vetur?
ÍTAREFNI
Leitarorð: Berthe Morisot | Claude Monet | Impressionism
ALDUR
Miðstig
Unglingastig
GRUNNÞÆTTIR
Læsi, sköpun
FJÖLDI KENNSLUSTUNDA
2-3 x 80 mínútur
ÞVERFAGLEG TENGING
T.d. samþættingarverkefni sjónlista og náttúrugreinar.
EFNI OG ÁHÖLD
Flatur pensill (nr. 16 er fín stærð)
Plastlok (ca. 20 cm í þvermál), notað fyrir málningu
TrönurMálaragrind/trégrind til að festa á striga eða annað sem málað er á. More og spjöld til að setja pappírinn á
ÞekjulitirEru þekjandi vatnsleysanlegir litir sem eiga uppruna sinn í Frakklandi. Þeir eru útbúnir með því að blanda litadufti við vatn og bindiefni, s.s. arabískt gúmmí. More: gulur, rauður, blár, hvítur (ekki svartur)
Þykkur teiknipappír ca. 32 x 45 cm
HUGTÖK
andstæðir litirLitir sem eru staðsettir andspænis hvor öðrum á litahringnum. Ef blandað er saman rauðum og bláum verður til fjólublár, gulur er andstæður litur þess fjólubláa. Þegar andstæðir litir eru settir hlið við hlið hafa þeir sterk áhrif hvor á annan. Það getur t.d. verið gott að skapa hreyfingu með því að nota andstæða liti. More
impressjónismiFrönsk listastefna frá lokum 19. aldar og er oftast talin vera fyrsta nútímalistastefnan. Impressjónískir málarar töldu birtuna mikilvægasta þáttinn í málverki og yfirgáfu vinnustofur sínar og fóru að mála utandyra. Þeir vildu mála hughrifin sem þeir urðu fyrir af umhverfinu á ákveðnu augnabliki. Hin nýja uppfinning, að setja tilbúna olíuliti í túpur, auðveldaði listamönnum slíkt. Fyrir vikið varð litavalið mun bjartara. Þeir máluðu hratt því þeir vildu fanga augnablikið og birtubrigðin. Það þýddi að í myndunum var ekki mikið um smáatriði og pensilförin voru þykk og öll á iði. More
rýmiRými er þegar tvívíð form eru látin mynda tilfinningu fyrir rúmmáli og vídd. Bakgrunnur er mjög mikilvægur í rými myndverks. Það fer eftir bakgrunninum hvernig við upplifum rýmið hvort það hefur dýpt og sýnir perspektíf. Í þrívíðum verkum skiptir umhverfi verksins miklu máli því að rýmið í kringum verkið hefur áhrif á hvernig við upplifum fleti og form. Jákvætt rými er aðalatriði myndflatar eða rýmisverks. Neikvætt rými er rýmið sem myndast í kringum aðalatriðið. More
LISTAMENN
T.d.
Berthe Morisot
Claude Monet
LISTASAGA
ImpressjónismiFrönsk listastefna frá lokum 19. aldar og er oftast talin vera fyrsta nútímalistastefnan. Impressjónískir málarar töldu birtuna mikilvægasta þáttinn í málverki og yfirgáfu vinnustofur sínar og fóru að mála utandyra. Þeir vildu mála hughrifin sem þeir urðu fyrir af umhverfinu á ákveðnu augnabliki. Hin nýja uppfinning, að setja tilbúna olíuliti í túpur, auðveldaði listamönnum slíkt. Fyrir vikið varð litavalið mun bjartara. Þeir máluðu hratt því þeir vildu fanga augnablikið og birtubrigðin. Það þýddi að í myndunum var ekki mikið um smáatriði og pensilförin voru þykk og öll á iði. More
HÖFUNDUR
ⓒ Sigrún Ólafsdóttir
Menntamálastofnun 2022